Wilt u de lessen van leraren objectief observeren? En hen helpen zich verder te ontwikkelen?
Met de zes rollen-app van de Martie Slooter Academie houdt u effectieve lesobservaties en geeft u leraren zorgvuldige, ontwikkelingsgerichte feedback.
De app sluit aan en is gebaseerd op het boek De zes rollen van de leraar van Martie Slooter (2018).
Unieke kenmerken
- Gebaseerd op de zes rollen van de leraar
- Laagdrempelig en eenvoudig in gebruik
- Verwoordt concreet lerarengedrag (in plaats van vage competenties) én leerlinggedrag
- Gaat in op de interactie tussen leraar en leerling
- Sluit aan op de zone van naaste ontwikkeling
- Maakt zorgvuldige, ontwikkelingsgerichte feedback mogelijk
Download hieronder de folder over het implementeren van De zes rollen van de leraar.
WAAROM DEZE APP?
De behoefte om lessen te observeren en leraren feedback te geven groeit. Enerzijds willen we leraren ondersteunen bij het verbeteren van hun vaardigheden en zo de kwaliteit van het onderwijs verhogen. Anderzijds willen we – in het kader van goed personeelsbeleid – onderbouwde uitspraken doen over een aanstelling, functiewaardering/salarisschaal of eventueel een ontslag. Maar lesgeven is complex en de individuele verschillen tussen leraren zijn groot. Hoe zorgt u ervoor dat uw feedback zorgvuldig, correct en goed onderbouwd is? Hoe helpt u leraren daadwerkelijk verder?
Door de zes rollen-app in te zetten bij het observeren en nabespreken van lessen kunt u objectieve, effectieve en ontwikkelingsgerichte feedback geven. De app is gebaseerd op het boek De zes rollen van de leraar (2018) waarin Martie Slooter toegankelijk en concreet beschrijft wat effectief lerarengedrag is, welk leerlingengedrag daarbij hoort en hoe leraren zich ontwikkelen. Dit doet Slooter op basis van de meest actuele, wetenschappelijke inzichten over wat effectief lesgeven is en hoe leerlingen tot leren komen.
Met behulp van de zes rollen-app kunt u zo een essentiële bijdrage leveren aan de kwaliteit van de lessen, de ontwikkeling van leraren en goed personeelsbeleid.
ZO WERKT DE APP
De zes rollen-app is een laagdrempelig, digitaal instrument voor lesobservaties in het voortgezet onderwijs, gebaseerd op De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018).
Voor wie en met welk doel
De app is bedoeld voor professionals die (zowel beginnende als ervaren) leraren objectief willen observeren en effectieve, ontwikkelingsgerichte feedback willen geven.
Dan gaat het bijvoorbeeld om:
- leidinggevenden (directeuren, teamleiders, sectievoorzitters enzovoort) die in het kader van het personeelsbeleid lesobservaties doen;
- (interne of externe) coaches en begeleiders die leraren ondersteunen in hun professionele ontwikkeling;
- leraren die elkaars lessen bijvoorbeeld in het kader van collegiale consultatie observeren.
Hoe werkt de app?
In de app kunt u eenvoudig aanvinken welk concreet lerarengedrag (en het daarbij horende leerlingengedrag) u tijdens een lesobservatie ziet. De app geeft dus geen competenties of vage beschrijvingen (die het risico op ineffectieve feedback groot maken), maar beschrijft in heel concrete gedragsindicatoren wat de leraar doet.
Door per gedragsindicator aan te geven welk leraren- en leerlingengedrag u ziet, wordt duidelijk op welk niveau de leraar functioneert: lerend, bekwaam, gevorderd of excellent. Deze vier niveaus worden voor elke gedragsindicator in handige rubrics visueel gemaakt. Gezamenlijk vormen deze rubrics de leerlijn van de leraar.
Na de lesobservatie(s) krijgt u een overzichtelijke rapportage waarmee in één oogopslag duidelijk wordt in welke fase van zijn ontwikkeling de leraar zich bevindt. Helder wordt:
- welke vaardigheden hij al onder de knie heeft;
- welke vaardigheden in zijn zone van naaste ontwikkeling liggen en hij dus kan gaan leren;
- met welke vaardigheden hij pas later aan de slag kan gaan, omdat ze nu nog te hoog gegrepen zijn.
De leraar kan ook zelf, na zijn les, een zelfevaluatie invullen en zo reflecteren op zijn les. Deze zelfevaluatie kan in de nabespreking naast de rapportage gelegd worden.
De app is bij uitstek geschikt om ontwikkelingsgerichte feedback te geven; u kunt de leraar stimuleren een volgende stap, in zijn zone van naaste ontwikkeling, te maken. De app geeft dit in concrete bewoordingen aan. Daarmee doet u recht aan de leraar en helpt u hem daadwerkelijk verder.
Een teamleider of sectievoorzitter heeft de mogelijkheid om de observaties van alle leraren in één overzicht weer te geven. Let op: de geobserveerde leraren moeten daarvoor wel toestemming geven. Uit het overzicht kan de teamleider of sectievoorzitter afleiden wat de kwaliteiten van zijn team of sectie zijn en welke vaardigheden nog geleerd kunnen worden. Dat maakt ook dat u uw professionaliseringsgelden gericht kunt inzetten (zie www.martieslooteracademie.nl).
Met behulp van de zes rollen-app kunt u zo een essentiële bijdrage leveren aan de kwaliteit van de lessen, de ontwikkeling van leraren en goed personeelsbeleid.
BEOORDELEN
Uiteraard kan de zes rollen-app ingezet worden om te beoordelen. Bedenk daarbij wel dat uit onderzoek van Rikkert van der Lans (2017) is gebleken dat een beoordeling pas betrouwbaar is, als er minstens vier observaties door vier verschillende personen hebben plaatsgevonden.
De voordelen van de zes rollen-app
- U kijkt objectief naar lerarengedrag en naar welk effect dit heeft op de leerlingen.
- De kwaliteit van de interactie tussen leraar en leerling wordt bespreekbaar.
- De leraar kan achteraf ook zijn eigen les ‘observeren’ en evalueren.
- U krijgt heldere rapportages: per persoon, team, sectie, observatie en reeks observaties.
- Het wordt duidelijk in welke fase van ontwikkeling de leraar (of het team) zich bevindt. Hierdoor kunt u heldere, ontwikkelingsgerichte feedback geven.
- Het wordt ook duidelijk in welke fase van ontwikkeling een team zich bevindt. Daarop kan de (team)professionalisering worden afgestemd.
- Er is geen papieren rompslomp.
ACHTERGROND: DE ZES ROLLEN VAN DE LERAAR
Om ervoor te zorgen dat leraren zich kunnen ontwikkelen is het nodig te weten wat effectief lerarengedrag is. Het is echter niet eenvoudig om dat te beschrijven. Martie Slooter deed in 2009 een succesvolle poging: in haar boek De vijf rollen van de leraar maakte ze effectief lerarengedrag inzichtelijk door onderscheid te maken in vijf rollen: de gastheer, de presentator, de pedagoog, de didacticus en de afsluiter.
Het boek bleek een eyeopener voor duizenden (beginnende) leraren en werd veelvuldig voorgeschreven op lerarenopleidingen. Het gaf vele praktische inzichten, die ervoor zorgden dat leraren meer grip kregen op het lesgeven.
In 2018 verscheen opnieuw een succesvol boek van Slooters hand: De zes rollen van de leraar. In dit boek – dat ook zijn weg vond naar de scholen in het voortgezet onderwijs en de lerarenopleidingen – gaat ze een stap verder en baseert ze zich op de meest actuele inzichten over effectief lesgeven. Er is een rol bijgekomen – de coach van leraren – én Slooter presenteert een leerlijn die inzichtelijk maakt dat zowel beginnende als ervaren leraren zich kunnen ontwikkelen (in de vijf rollen en uiteindelijk ook tot in de zesde rol).
De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018) in het kort:
- In de rol van de gastheer maakt de leraar goed contact met de leerlingen en houdt hij dat gedurende de les vast. Hij houdt de gangcultuur buiten.
- In de rol van de presentator neemt de leraar de leiding en zet hij de gedragscode neer. Ook informeert hij de leerlingen over lesdoel(en) en het lesprogramma.
- In de rol van de didacticus leert de leraar de leerlingen kennis, vaardigheden en attitudes aan; hij faciliteert het leerproces.
- In de rol van de pedagoog creëert de leraar een veilig klimaat in de klas; hij geeft positieve feedback en corrigeert passend bij de overtreding. Een veilig klimaat is een voorwaarde om te kunnen leren.
- In de rol van de afsluiter sluit de leraar de les op een goede manier af en vraagt hij wat en hoe de leerlingen geleerd hebben en hoe ze dat gaan onthouden.
- In de rol van de coach past de leraar de vijf rollen optimaal toe, begeleidt hij iedere individuele leerling ontwikkelingsgericht en creëert hij ruimte voor gepersonaliseerd leren. De coach is doorgaans een ervaren leraar.
DE LEERLIJN
Slooters leerlijn van de leraar sluit aan bij onderzoek van Rikkert van der Lans (2017): hij maakt duidelijk dat de pedagogische en didactische vaardigheden van leraren zich cumulatief ontwikkelen. Dit betekent dat leraren, gedurende hun loopbaan, steeds meer kennis opdoen en zich steeds meer vaardigheden eigen maken, in opeenvolgende stappen. Dit wordt inzichtelijk in de leerlijn en concreet weergegeven in de rubrics die Slooter ontwikkelde: De zes rollen van de leraar (2018, pagina 19 en 23).
AANSCHAF
Wilt u meer weten over de zes rollen-app? Of wilt u de app aanschaffen? Neem contact met ons op voor meer informatie, de mogelijkheden en prijzen.
Om te komen tot een weloverwogen besluit om over te gaan tot aanschaf, het instrument succes vol te kunnen inzetten en optimaal gebruik te kunnen maken van de voordelen daarvan, maak ik onderscheid tussen de volgende stappen in dat proces.
- Oriëntatie op de zes rollen-app
In een korte bijeenkomst worden de mogelijkheden en voordelen van de zes rollen-app aan bijvoorbeeld teamleiders, mt-leden en coaches gedemonstreerd.
- Introductietraining voor alle betrokkenen
In een bijeenkomst van een dagdeel wordt het implementatietraject besproken. Met alle verantwoordelijken wordt besproken wat de succesfactoren zijn om te komen tot een daadwerkelijke implementatie waardoor het effectief gebruik van de zes rollen-app het verschil gaat maken bij een onderwijskundige (soms individuele) ontwikkeling. Denk daarbij aan de kennis over de doorlopende leerlijn die het uitgangspunt van het instrument is. Ook wordt de koppeling gemaakt met uw (school)visie op leren.
- Installatie van de app
De beheerder van de school vult de noodzakelijke gegevens van de school in.
- Gebruikerstraining
Voor alle betrokkenen die lesobservaties gaan uitvoeren volgt een ‘knoppencursus’. Na deze bijeenkomst kan meteen gestart worden met lesobservaties.
- Implementatie
Gedurende het eerste jaar is er regelmatig contact over het gebruik van de app. U wordt als het ware begeleid bij de transfer en de borging van het effectieve gebruik. In onderling overleg kiezen wij daarvoor een passende vorm.
- Evaluatiebijeenkomst
Na een vooraf afgesproken periode evalueren wij het effect, de successen en aandachtspunten van het gebruik van de zes rollen-app
Voor de invoering worden ook afspraken gemaakt over de privacy voorwaarden en de verantwoordelijkheden en rolverdeling bij het gebruik van het instrument.